Yazı dili yazım kurallarına, konuşma dili söyleyiş kolaylığına önem verir.
Bir ülkenin çeşitli konuşma dilleri ve ağızları olsa da yazı dili tektir. O ülkede yaşayan insanlar okuyup yazarken bu ortak dili kullanır.
Yazı dilindeki harfler, konuşma dilindeki tüm sesleri karşılayamaz. Bu yüzden konuşma dilinde bazı seslerin farklı seslendirildiği görülür.
Yazı dilinde cümleler kurallıdır. Konuşma dilinde ise devrik cümlelere sıkça rastlanır.
Yazı dilinde maksadı anlatmak için daha fazla kelime kullanmak gerekirken konuşma dilinde vurgu ve tonlama yardımıyla az kelimeyle çok şey anlatılabilir.
Yazı dili resmî, konuşma dili ise daha samimidir.
O yüzden yazışmalarda yaşanan bazı sorunları çözmek için konuşmaya müracaat edilir.
Konuşma dili, yazı dilinden daha hızlı değişim yaşar.
Konuşma dilinde argo ifadelere daha sık rastlanırken yazı dili daha edebîdir.
Konuşma dili günlük hayatta farklılık gösterirken yazı dili göstermez.